Rà soát việc tu bổ chùa Thổ Hà, làm vỡ bia đá cổ
Cục Di sản văn hóa vừa đề nghị rà soát toàn bộ hoạt động tu bổ ngôi chùa Thổ Hà, huyện Việt Yên, Bắc Giang, làm vỡ bia đá cổ.
Theo báo cáo của Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch Bắc Giang, ngày 8-9, đơn vị thi công tổ chức dịch chuyển bia đá ra vị trí bảo quản, nhằm tạo mặt bằng cho việc nâng cốt nền khuôn viên chùa Thổ Hà.
Đơn vị thi công chọn phương án đào móng xung quanh bia, dùng dây vải buộc thân bia, sử dụng xe cẩu để nâng nhằm luồn dây qua phần bia để buộc bó toàn bộ bia. Tuy nhiên, khi nâng thì thân bia bị tách rời thành nhiều mảng.
Theo Sở Văn hóa – thể thao và du lịch Bắc Giang, việc di chuyển bia đã không được chủ đầu tư (UBND huyện Việt Yên), đơn vị thi công (Công ty cổ phần Bảo tồn di sản văn hóa kiến trúc Việt) và ban giám sát địa phương đánh giá hết hiện trạng của bia nên đã xảy ra sự cố đáng tiếc.
Sở đã yêu cầu chủ đầu tư dừng việc dịch chuyển bia đá, dùng lạt bó buộc thân và đế bia, bảo quản các mảnh vỡ, đóng cọc căng dây tạo hành lang bảo vệ, tạo mái che tạm thời.
Sự việc này đã khiến các nhà nghiên cứu văn hóa, di sản vô cùng nuối tiếc.
Nguyễn Hồng Kiên – Viện Khảo cổ học Việt Nam – cho biết, đơn vị thi công đã loại bỏ hoàn toàn các chi tiết chạm khắc ở vì nách tam quan mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XVII, rất có giá trị trong việc xác định niên đại sớm cho công trình này.
Theo ông Kiên – người đã từng khảo sát chùa Thổ Hà để viết bộ sách Kiến trúc chùa Việt, các cấu kiện có chạm khắc này chắc chắn còn tốt, không hề mục mọt, hư hỏng, đáng lẽ phải được bảo vệ tối đa.
Xung quanh việc trùng tu chùa Thổ Hà – làm vỡ bia đá cổ, mất các chi tiết vì kèo có giá trị – gây xôn xao dư luận, Cục Di sản văn hóa vừa có công văn đề nghị Sở Văn hóa – thể thao và du lịch tỉnh Bắc Giang rà soát toàn bộ quá trình triển khai thực hiện dự án.
Cục cũng đề nghị sở kiểm tra công tác hạ giải, xem xét quá trình đánh giá, phân loại để tái sử dụng tối đa cấu kiện gỗ cổ, gỗ cũ, gia cố tu bổ đối với các cấu kiện gỗ hư hỏng một phần, chỉ thay thế mới khi cấu kiện gỗ đã hư hỏng hoàn toàn.
Với tấm bia đá cổ bị vỡ, cục đề nghị sở chỉ đạo chủ đầu tư bảo vệ tại chỗ bia đá, khẩn trương thực hiện việc xây dựng bệ đặt bia tại vị trí cũ.
Tiếp theo cần lựa chọn tổ chức tư vấn đủ điều kiện, năng lực, kinh nghiệm đề xuất phương án tu bổ, gắn chắp bia đảm bảo khoa học – chất lượng, báo cáo UBND tỉnh Bắc Giang cũng như Bộ Văn hóa – thể thao và du lịch chấp thuận trước khi thi công.
Sau khi khắc phục xong, phải đánh giá tình trạng bia khi tu bổ so với thời điểm trước khi bị vỡ để xác định mức độ ảnh hưởng của vụ việc.
Nguyên Hương