Cuộc hội ngộ của những danh nhân văn hóa, nhà văn, nhà trí thức Việt Nam
Giáo sư Phong Lê ra mắt tác phẩm: “90 chân dung văn hoá Việt”. Đây là một cuộc hội ngộ của những danh nhân văn hóa, nhà văn, nhà trí thức Việt Nam trong tập sách hơn 800 trang.
90 chân dung văn hóa, văn chương Việt mang lại cho người đọc cảm giác được lắng nghe ý kiến từ một bậc trưởng thượng trong làng nghiên cứu phê bình văn học nay tuổi đã cao, ngồi nhẩn nha nói về người này người kia bằng tất cả những gì mình biết, mình tâm đắc.
Càng thú vị khi những tâm đắc ấy đã trải qua ngót 60 năm trong nghề để chiêm nghiệm và ghi nhận.
Cuốn sách 90 chân dung văn hóa, văn chương Việt do NXB Trẻ phát hành tuyển chọn 90 nhân vật mà GS Phong Lê đã nghiên cứu, đọc, khảo sát.
Cuốn sách có dung lượng lớn (hơn 800 trang), xếp theo trật tự năm sinh của các nhân vật. Trong sách là những tên tuổi làm nên bước chuyển lớn trong văn học trung đại như Chu Văn An, Lê Thánh Tông, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Cao Bá Quát…
Phần lớn dung lượng sách viết về những gương mặt văn hóa, văn chương thế kỷ XX. Mỗi nhân vật được khắc họa không chỉ cho thấy phong cách riêng, đóng góp của mỗi cá nhân, mà còn tạo nên cái nhìn tổng thể về hành trình văn hóa dân tộc.
Các nhân vật, tác phẩm văn chương mà GS Phong Lê theo đuổi trong suốt hành trình nghiên cứu có mặt trong sách như Nam Cao, Xuân Diệu, Chế Lan Viên, Quang Dũng, Đoàn Phú Tứ… Ở đó, mỗi nhà văn được nhìn nhận thấu đáo, qua đó cho người đọc thấy tài năng, tầm vóc của các nhà văn lớn.
Viết về Chu Văn An, GS Phong Lê tập trung ở khí phách và nhân cách của một nhà Nho điển hình cho Nho giáo Việt.
Với Nguyễn Du, GS Phong Lê dành hẳn 2 bài “Nguyễn Du và kiệt tác Truyện Kiều” và “Một định vị về Nguyễn Du cho hôm nay và mãi mãi”.
Nhiều nhân vật văn hoá, tri thức được thể hiện dưới ngòi bút của GS Phong Lê:
– Trương Vĩnh Ký – “Cuốn sổ bình sanh công với tội”;
– Nguyễn Văn Vĩnh trong buổi đầu nền văn chương quốc ngữ;
– Tản Đà với nhu cầu canh tân văn học; kịch tác gia và ông chủ xuất bản Vũ Đình Long;
– Nhất Linh Nguyễn Tường Tam – người sáng lập và chủ soái Tự Lực văn đoàn;
– Nguyễn Tuân – người đến được cái đẹp và cái thật;
– Trần Dần trước và sau bài thơ Nhất Định Thắng… có thể thấy những gì tác giả trình bày có sức hấp dẫn không thể bỏ qua.
Nhưng hơn tất cả vẫn là tấm lòng của tác giả dành cho những nhân vật của mình ra sao? Có thể nhìn vào cách ông nói về Hồ Dzếnh: “Ông lại nhắc nhở ta biết sống chăm chút hơn, nhân hậu hơn với những gì thân thiết, và cả những gì còn xa lạ hoặc ngang trái trong vận hành đầy vất vả của cuộc đời, cả trong sự tự quên mình đi”.
Hay về Nguyễn Nhật Ánh: “Giữa cái ác, cái giả đang bủa vây hôm nay, đọc Nguyễn Nhật Ánh ta vẫn có lòng tin: cái thiện, cái tốt, cái đẹp vẫn có trong cuộc đời, và trong quan hệ giữa con người, khơi dậy lòng khao khát sống tử tế, sống vì người khác”.
Để thấy rằng GS Phong Lê đang nhìn những nhân vật của mình ở hướng tích cực trong những giá trị mà họ để lại cho đời qua tác phẩm.
Hơn 800 trang sách, là công trình tâm huyết của giáo sư Phong Lê ở tuổi ngoại bát tuần: 90 chân dung văn hóa, văn chương Việt.
GS Phong Lê (sinh năm 1938), nguyên là Viện trưởng Viện Văn học, Tổng biên tập tạp chí Văn học (1988-1995), Chủ tịch Hội Kiều học Việt Nam. Ông đạt Giải thưởng Nhà nước về Khoa học năm 2005.
Nguyên Hương
